In de Milieu Effect Rapportage worden de risico’s voor de veiligheid bij aanleg van de Hoogwatergeul voor Varik en Heesselt bevestigd. In de eerste versie wordt gesproken van catastrofale gevolgen met grote aantallen slachtoffers bij een calamiteit. De definitieve versie spreekt van “een negatieve beoordeling voor veiligheid vanwege het ontbreken van mogelijkheden in de dorpspolder om bij te dragen aan laag twee van de meerlaagse veiligheid”.
De dorpen komen bij aanleg van de Hoogwatergeul bij opkomend waterpeil rondom in een ring van water te liggen. Door de kwel is professionele fruitteelt en landbouw niet mogelijk in de krappe ‘dorpspolder’. De tuinen en huizen in de dorpen worden natter, met alle gevolgen van dien.
Extra € 200 miljoen[1] uitgeven voor onveiligheid en verregaande inbreuk op het landschap: als bewoners komen we daartegen in verzet. Een kleine 400 bewoners tekenden onlangs een petitie tegen de Hoogwatergeul. Het werkelijke aantal tegenstanders ligt veel hoger. Mensen spreken zich allang niet meer uit omdat hun woord geen gehoor vindt. Dat verandert nu de plannen er liggen en alle informatie in beeld is.
600 ha fruit en landbouw gaan verloren, 30 huizen moeten wijken, 10% van de bewoners. Moet dat de leefbaarheid vergroten? Varik en Heesselt willen geen tweede Groningen worden, met een permanent gevoel van onveiligheid, overlast van kwel, waardedaling van de huizen, onvoorspelbare risico’s van piping en eindeloze schadeprocedures.
Hoe gaat de Hoogwatergeul eruit zien
De Hoogwatergeul sluit de dorpen Varik en Heesselt op in een tien meter hoge krappe dijkring met daarbinnen een ‘dorpspolder’ van 5 km2. Gaat er iets mis met de dijkring rond de dorpen, dan hebben 1500 inwoners een kwartier de tijd om via twee bruggen de dorpspolder te verlaten.
Hoogwater is te voorspellen. Instabiliteit door kwel en piping niet. De extra verhoging en verzwaring van de dijkring lost dat probleem niet op. De bestaande rivierdijk moet 20 cm hoger bij de aanleg van de Hoogwatergeul dan zonder aanleg daarvan. Toch moeten bewoners bij extreem hoog water vervroegd evacueren omdat door kwel en piping dijken plotseling kunnen bezwijken.
Tussen de twee geuldijken komt een moerasgebied zonder bomen, struiken en gebouwen. Het gebied moet open blijven voor de doorvoer bij hoog water van een kwart van de Waal, anderhalf maal de maximale IJssel. Veessen Wapenveld met omleiding van een derde van de IJssel is kinderspel vergeleken met wat Varik en Heesselt te wachten staat.
De dijk tussen Achterstraat en Uilenburgsestraat verdwijnt over een lengte van 300 m. De Stiftsche Uiterwaarden worden diep afgegraven om het volume door te laten tot aan de ingang, bij de bocht van de Achterstraat. Het indrukwekkende buitendijkse natuurgebied wordt grotendeels vernietigd voor de doorvoer van de Hoogwatergeul.
De dijk tussen de Gemeneweg en Esterweg verdwijnt over een lengte van 1500 m. De wind vanaf Hurwenen die in 1995 de dijk onveilig maakte, heeft vrij spel in de trechter van de geul, tot aan de ingang bij de Stiftsche Uiterwaarden. De Heesseltsche Uiterwaarden worden vrijgemaakt voor doorvoer van de Hoogwatergeul, terwijl daar nu al druk gegraven wordt.
De binnendijk van de Hoogwatergeul loopt langs de Achterstraat, kruist de Paasweg en loopt vlak boven het Kerkhof aan de Weiweg naar de Gemeneweg. De buitendijk loopt parallel met de Uilenburgsestraat, op korte afstand evenwijdig aan de Bommelstraat en gaat bij de rotonde richting Esterwegsestoep, die een stukje wordt verplaatst richting Opijnen. In dat hele gebied tot aan de Waalbandijk verdwijnen fruit en landbouw.
Wat betekent het voor bewoners en bedrijven
De zogeheten dorpspolder heet in de plannen een ‘landgoed’ met hobbyfruit en laanbomen. Dat klinkt luxe en voor sommigen kansrijk. Financiering voor bedrijfsbeëindiging en zicht op meekoppelkansen ontbreekt. De harde werkelijkheid is dat fruitteelt en landbouw in de dorpspolder onmogelijk worden door kwel die ook de woningen treft en de huizenprijzen. De nog hardere werkelijkheid is dat veiligheid voor bewoners daaraan ondergeschikt is.
30 huizen moeten wijken voor de Hoogwatergeul, tien procent van de inwoners. Impuls voor de leefbaarheid heet het. 380 ha fruit en landbouw moet wijken voor een moerasgebied tussen de hoge dijken en nog eens honderden hectares fruit en landbouw verliezen hun functie binnen de dorpspolder. Een impuls voor bedrijvigheid, heet het.
Bewoners van Heesselt kunnen uitsluitend uit de dorpspolder richting Waardenburg, Geldermalsen en Tiel over de smalle wegen in Varik via beide bruggen over de Hoogwatergeul. Varik en Heesselt komen in een isolement, over de dijk richting Ophemert en Waardenburg is niet meer mogelijk. Kan dit gezien worden als een impuls voor leefbaarheid van de dorpen?
Natuur compenseren
Er zijn alternatieven die ook volgens de provincie ruimschoots voldoen aan waterveiligheid. Compensatie van verliezen van Natura 2000 is daarvoor noodzakelijk. Compensatie kan voor de gezamenlijke opgave langs de Rijntakken in een gebied dat daarvoor geschikt is. Dat gebeurt bij Zutphen. Het kan buitendijks, zoals gebeurd is bij Nijmegen / Lent en Munnikenland. Het kan in de uiterwaarden, zoals aan de overkant, aan de zuidkant van de Waal.
Natuur tussen de hoge geuldijken is een hoofdargument vóór de Hoogwatergeul, is nadrukkelijk gezegd. Dat kan ook binnendijks zonder hoge dijken in het open landschap en zonder de onveiligheid van een krappe dorpspolder voor de dorpen. Veiligheid gaat voor alles. Dat biedt daadwerkelijke meerwaarde voor leefbaarheid van de dorpen, met zeer aanzienlijk lagere investeringen en zonder de negatieve impact op het landschap. Dat behoort niet tot het MIRT onderzoek, zo wordt gezegd.
De Provincie stelt dat de Hoogwatergeul meer voordelen heeft voor leefbaarheid. Voor bewoners tellen de nadelen, door het isolement van de dorpen en het negatieve oordeel over veiligheid. En veiligheid moet voorop staan in de afweging.
Dijkversterking zonder Hoogwatergeul en met compensatie voor verlies Natura 2000
Dijkversterking zonder Hoogwatergeul is verreweg de beste oplossing, met een goede inpassing van de vereiste compensatie voor verlies aan Natura 2000. Verbind bestaande geulen in de uiterwaarden om peilverlaging te bereiken en geef bestaande natuur in de uiterwaarden een functie bij de nieuwe inrichting buitendijks.
Compensatie van Natura 2000 binnendijks zonder de hoge geuldijken biedt daadwerkelijk meerwaarde voor de dorpen en de regio. Daardoor krijgt de rivier ruimte buitendijks, in de uiterwaarden. Concrete voorstellen zijn terzijde geschoven met eenzijdige aandacht voor wat meekoppelkansen zouden moeten zijn van de Hoogwatergeul.
Er is geen draagvlak voor de Hoogwatergeul. De geul is van alle mogelijk oplossingen:
- het meest onveilig
- het meest ingrijpend
- het duurst
De Hoogwatergeul is
- een enorme inbreuk op het landschap
- de grootste aanslag voor bestaande buitendijkse natuur
- het einde aan de traditie van fruitteelt en landbouw
- desastreus voor de leefbaarheid.
Maak van Varik en Heesselt geen tweede Groningen.
[1] Als het daarbij blijft; de ervaring is dat grote infrastructurele werken meestal duurder uitpakken.
Wim van de Geijn, Ida Schinkelshoek, Louis de Jel
Uw bericht wordt eerst gecontroleerd voor het wordt geplaatst. De moderator het recht heeft om berichten te verwijderen. Hier vindt u het privacy beleid van varik.nl.